Chanoeka feest: Het wonder van de olie

Dinsdag 16 december 2014  begint in de avond het Chanoeka feest. Israël herdenkt de bevrijding van de onderdrukking van Antiochius IV en viert de vernieuwing van de tempel die Antiochius had verontreinigd. De geschiedenis die leidde tot het ontstaan van het Chanoeka feest staat beschreven in de boeken van de Makkabeeën. Opmerkelijk genoeg mist in deze boeken één aspect dat later het belangrijkste kenmerk van het feest geworden is: het aansteken van acht kaarsen tijdens de acht dagen van dit feest. Op de eerste dag wordt er één kaars aangestoken, op de tweede dag twee kaarsen enzovoort. Deze gewoonte is gebaseerd op een Rabbijnse traditie die eeuwen later pas in de bronnen opduikt. Volgens deze traditie bleven de lampen van de Menora in de tempel  acht dagen branden terwijl er maar olie was voor één dag. Ter herinnering daaraan wordt nu de Chanoeka kandelaar aangestoken. Het is trouwens niet zeker of dat wonder echt heeft plaatsgevonden. Een Chanoeka kandelaar heeft acht armen en een kleine afneembare houder waar het aansteek kaarsje in staat.  Het is een beeld dat je Gods licht wilt laten branden in een duistere wereld.

Chanoeka feest in de Bijbel

Het Chanoeka feest komt één keer in de bijbel voor. Jezus was volgens Johannes 10:22,23 tijdens het feest in Jeruzalem. Sommige Christenen lezen hierin dat Jezus dit feest vierde. Dat is voor hun een reden om het feest ook te vieren. Volgens mij wil je de tekst dan meer laten zeggen dan ze bedoelt. Er staat niet dat Jezus het feest vierde, maar er staat dat Hij rondwandelde tijdens het feest in de zuilengang van de tempel. Die plaatsbepaling is niet onbelangrijk, maar de focus ligt niet zozeer op dat Jezus het feest vierde of goedkeurde.  Je kan immer ook niet zeggen omdat Jezus in huis kwam bij frauduleuze belastingambtenaren en andere zondaren, Hij in alles met hen meedeed.  Zijn aanwezigheid is geen impliciete aanbeveling of goedkeuring. Het laat wel zien dat Jezus naar hen op zoek is. Jezus is volgens Johannes 10 vooral de goede herder die de schapen van Israël zoekt. De mensen die Hij zocht waren allemaal bij elkaar in Jeruzalem vanwege de viering van het Chanoeka feest. De zoekende herder is daar dus ook. Hij is in Jeruzalem omdat hij een hart heeft voor verloren mensen.

Christenen en het Chanoeka feest

Chanoeka feest is een leuk feest om te vieren. Elke dag een kaarsje meer, cadeautjes en lekker eten. Niks mis mee als Christenen het vieren. Maar het is vooral een Joods en nationalistisch feest. Het is geen feesttijd van de Heer en valt niet onder de Bijbelse feesten.  Het feest viert de bevrijding van God uit de verdrukking.

Dat brengt me op de relatie tussen de Joodse en Christelijke gemeenschap in Nederland. Die relatie is, ook in Nederland, gekleurd door eeuwen van kerkelijke vervolging.  Menig Christelijk vorst volgde de redenering dat Joden vooral moesten voelen dat ze onder Gods toorn leefden, zodat ze vanzelf hun heil bij de kerk zou zoeken.  Deze “Christelijke houding” heeft diepe wonden geslagen in het Joodse zelfbewustzijn. Juist dit jaar zien we een grote opbloei van het antisemitisme. De Joodse bevolking in den Haag werd dit jaar gewaarschuwd geen Loofhut in de tuin te zetten. Deze dingen werpen een schaduw over menig Joodse viering van het Chanoeka feest.

Toch een wonder van olie?

Olie is een beeld van de genezing die de Heilige Geest brengt aan de ziel van een mens. Juist in deze dagen, waarin veel mensen gaan inzien dat God zijn plan met Israël niet heeft opgegeven, zou deze olie vanuit de christelijke gemeenschap naar Israël kunnen stromen. Wat zou het een licht en genezing brengen als christenen en kerken heel eenvoudig de Joodse gemeenschap in hun stad een goed Chanoeka feest zouden wensen. Zo kan de olie van genezing over hun wonden stromen en wordt de weg gebaand voor de aanvaarding van de Messias. Acht dagen lang bemoediging en aanvaarding vanuit de christelijke gemeenschap naar Joodse mensen. Het lijkt me geweldig als dit jaar het oliewonder werkelijkheid wordt. Doe je mee? Stuur dan een email, kaartje of cadeautje naar een Joods iemand of de synagoge bij je in de buurt. Je kan ook natuurlijk ook één van de openbare Joodse vieringen van het Chanoeka feest bij wonen. Een overzicht daarvan vindt je hier.  //chanoeka.info/alle-vieringen-in-nl/

Chanoeka: vooruitblik op de eindtijd

In december viert Israël het grootste familiefeest: Chanoeka. Het Chanoeka feest wordt één keer in een bijzin in de Bijbel genoemd. Johannes vermeldt dat Jezus op dat moment in Jeruzalem was, Johannes 10:22. Chanoeka gedenkt de bevrijding van Israël van de onderdrukking door Antiochius IV en de her-inwijding van de tempel in het jaar 165 voor Christus. De meeste kerken doen niet aan Chanoeka, maar het zou wat waard zijn om minstens eens per jaar naar deze geschiedenis te kijken. De profeet Daniël heeft namelijk op de dag nauwkeurig voorspeld hoelang de ontwijding van de tempel zou duren, zie Daniel 8:13-14. Nu kun je natuurlijk denken: “wat vervuld is, is vervuld”. Maar Jezus gebruikt dezelfde profetie om de gebeurtenissen van de eindtijd aan te duiden. Reden temeer om wat nauwkeuriger te kijken naar de geschiedenis van dat feest.

Chanoeka en de Makkabeeën

Antiochius IV was een gedreven man. Hij vond het Griekse denken superieur aan alle andere religies in de wereld. De Grieken hadden immers heel tolerant een menigte aan goden die je mocht vereren. Onder het mom van, ‘ik heb het beste met je voor’ werd deze tolerante houding verplicht gesteld in heel het rijk. De verering van maar één God werd gezien als een kortzichtige intolerante daad. Hij vond gebruiken als ‘rusten op de sabbat’ en ‘het offeren aan slechts één God’ achterhaald. Ook de angstvallige vermijding van varkensvlees vond Antiochius maar niks. Hij verlangde wat meer ruimte in het denken van zijn onderdanen. En dus besloot hij dat op zeer intolerante wijze met geweld op te leggen. Je werd verplicht varkensvlees te eten, als je dat niet wilde, werd je gedood. Studie van de Thora werd streng verboden, offeren aan Jupiter werd verplicht. Antiochius richtte zelfs een altaar voor Jupiter op in de tempel en hij ontwijdde het altaar van de Heer door er een varken op te offeren.

Uiteindelijk kwam een priesterfamilie in opstand tegen deze onderdrukking. Het verhaal over die opstand staat beschreven in het apocriefe boek  Makkabeeën. Na een heftige strijd werd Jeruzalem heroverd, de tempel weer gereinigd en het altaar voor de Heer opnieuw gebouwd. Het Chanoekafeest van acht dagen lang werd ingesteld om dit te vieren.

Chanoeka in het Boek Daniel

In Daniel 8 wordt deze situatie profetisch beschreven. Zelfs het aantal dagen dat er niet geofferd zou kunnen worden was van tevoren beschreven. Daniel was zo nauwkeurig dat je haast zou denken dat hij erbij was. De zeer belezen Bijbelkenner en liefhebber van het Hebreeuws John Gill, heeft in de 18^de eeuw elk vers van Daniel 8 naast de oude geschiedenisboeken gelegd. Je krijgt dan een perfecte match van historische feiten en het profetisch woord.[ii] God wist van te voren dat dit onheil zou komen en heeft zijn volk daarop voorbereid. Het is misschien goed om je te realiseren dat als Antiochius IV in zijn opzet was geslaagd, de beloofde Messias niet meer had kunnen komen. Er was dan geen godvrezende Maria of Elisabeth meer geweest, noch apostelen, noch een kerk. Maar God die wist dat het kwam, heeft zijn volk Israël door zijn profeet Daniel van te voren voorzegd hoe het zou gaan en hoe lang het zou duren. Dit dat gaf ze de kracht om stand te houden.

Chanoeka en de eindtijd

Jezus beschrijft in Mattheus 24:15-25 hoe het er aan toe zal gaan in de dagen vlak voor zijn komst. Hij begint zijn beschrijving met een verwijzing naar Daniel 8 “Als u dan de gruwel van verwoesting ziet staan, waarover Daniel heeft geprofeteerd….” De vervulling van Daniel 8 is blijkbaar nog niet volledig. Wat in de tijd van de Makkabeeën gebeurde zal opnieuw gebeuren. Totale tolerantie voor alle goden van de wereld, behalve voor de aanbidding van de God van Israël. Een grote verdrukking voor degenen die trouw willen blijven aan de Heer. Jezus zegt over deze tijd dat deze dagen verkort zullen worden. In het boek Openbaring wordt het getal 1290 dagen genoemd. God weet precies wat er gaat gebeuren in de eindtijd. Als de nood hoog is, dan zal de redding komen, de Grote priester zal komen met zijn Engelen en troost brengen aan de verdrukten en oordeel vellen over de goddelozen.

Natuurlijk valt over dit onderwerp nog veel meer te zeggen. Chanoeka duurt acht dagen, tijd genoeg dus om elke avond een kaars extra aan te steken en je te verdiepen in wat de Heer hierover wil zeggen. Petrus schrijft in zijn brief dat we de profetische woorden goed moeten bestuderen, wanneer we deze tijd zien naderen. Niet om te somberen en ons druk te maken over hoe erg het allemaal niet gaat worden. Maar omdat we hoop mogen houden op de verlossing die zal komen. Zo valt er ook in de donkere dagen iets te vieren.

[ii] Lees het commentaar van John Gill  online. //www.ewordtoday.com/comments/daniel/gill/daniel8.htm