Sabbat vieren? Geef me één goede reden waarom!
Categorie : Sabbat
Laatst zei iemand dat aan mij: “Geef me één goede reden om Sabbat te houden.” Voor een gelovige uit de volken is er inderdaad één goede reden is om de sabbat te houden. Deze reden vind je in Genesis 2:1-3. God geeft daar een duidelijk signaal af naar de mensheid. Hij weet van ophouden. God is niet doodmoe van zes dagen scheppen, zijn energie is oneindig. Maar op de zevende dag hield hij op met werken. In het Hebreeuws staat daar het werkwoord sabbat, dat ophouden of rusten van betekent. God geeft zo een voorbeeld hoe je moet omgaan met het leven. Zes dagen werken en op de zevende dag is de sabbat, een dag waarop je van ophouden mag weten. Om die voorbeeld functie te benadrukken gebruikt Mozes hier een Hebreeuws woord voor werken dat normaal gesproken alleen wordt gebruikt voor het werken van mensen. Hij gebruikt niet een van de “werkwoorden” van de scheppingsdaden van God.
Maar er valt meer te zeggen over de sabbatdag dan dat God een goed voorbeeld geeft door op te houden met werken. God heiligt en zegent de zevende dag. Heiligen wil zeggen dat de zevende dag apart wordt gezet van de andere dagen. Je kunt op alle dagen stoppen met werken, maar God zet de zevende dag apart. Het eerste dat God heiligt op de aarde is niet een plaats of een persoon, maar een stukje van de tijd, de sabbat.
God heiligt de sabbat niet alleen, maar Hij zegent hem ook. De Joodse filosoof Herschl heeft terecht opgemerkt dat de sabbat daarmee dezelfde behandeling krijgt als de tabernakel. Ook de tabernakel wordt in opdracht van God geheiligd en gezegend. Herschl noemt daarom de sabbat een heiligdom in de tijd. Een heiligdom is de plaats waar God en mens elkaar ontmoeten. Daarmee is de mensheid uitgenodigd dit heiligdom in de tijd in te gaan en op de zevende dag niet alleen te rusten, maar zijn Schepper te ontmoeten.
Sabbat als feesttijd van de Heer
Er is overigens in Genesis 2 geen verplichting te vinden tot onderhouding van deze dag. De uitnodiging staat open, maar er is geen verplichting om erop in te gaan. Het verplichtend karakter van de sabbat doet in de Bijbel pas zijn intrede wanneer Israël na de uittocht onderweg is naar de berg Sinaï. Zoals je in Exodus 16:26-29 kunt lezen, werd deze verplichting niet direct door iedereen met vreugde omarmd. Je kunt je afvragen waarom God dit verplicht stelde voor Israël en niet voor de rest van de wereld. Daarmee heeft de sabbat eenzelfde positie als de overige hoogtijdagen, ofwel de feesttijden van de Heer. We moeten daarom een klein uitstapje maken naar Leviticus 23 om te zien waar het om draait in deze hoogtijdagen.
In het Hebreeuws heten deze dagen “mo’adim”. Dat woord is een samenstelling van ontmoeting en vastgestelde tijd. De feesttijden van de Heer zijn dus eigenlijk de van te voren vastgestelde tijden van ontmoeting. Israël viert deze feesten om God te ontmoeten en te danken voor zijn redding uit de slavernij van Egypte en Hem te eren met de oogst die Hij hen geeft in het heden. Daarnaast zijn er voor ieder feest voorschriften voor profetische handelingen en offers die vooruitwijzen naar een toekomstige ontmoeting tussen God en zijn volk. Een ontmoeting die zal plaatsvinden op de door Hem vastgestelde tijd. Juist daarom zijn deze feesttijden niet alleen feesten van Israël maar boven alles feesttijden van de Heer. Hijzelf heeft van te voren al vreugde over wat er gaat komen. De sabbat wordt in Leviticus 23 als eerste van Gods hoogtijdagen genoemd. Maar een omschrijving van wat er moet worden herdacht wordt daar niet gegeven. Naast de opdracht om niet te werken en een samenkomst te hebben is er geen opdracht tot ander (profetische) handelingen. Heeft de sabbat dan geen profetische functie?
Sabbat: teken van Gods Heil
Toch wel. Al voor de tijd van Jezus zagen Joodse geleerden dat er iets bijzonders aan de hand was met de omschrijving van de sabbat in Genesis 2:1-4. Terwijl van de zes voorgaande scheppingsdagen wordt gezegd dat er een avond en een morgen was geweest, moet de sabbat dit ontberen. De sabbatdag lijkt daardoor geen einde te hebben. Men vroeg zich af. Waarom is dat? Wanneer is er eigenlijk sprake van de voltooiing van de hemel en de aarde? Zo wordt duidelijk dat de sabbat een voorafschaduwing is van het koninkrijk van God dat nog moet komen, wanneer hemel en aarde elkaar ontmoeten. God zal dan de wereld herstellen van al het kwaad en Gods koninkrijk zonder einde zal dan over de wereld heersen. Tot die tijd is de sabbat als een heiligdom in de tijd en een teken van Gods koninkrijk dat komt.
Jezus bevestigt deze manier van lezen met zijn opmerkingen tijdens de discussie over het plukken van aren op de sabbat. Over zichzelf zegt Hij: Zie meer dan de tempel is hier, en vervolgens noemt Hij zichzelf Heer van de sabbat, Mattheus 12:6-8. Zonder Hem kun je God niet ontmoeten en kun je geen rust vinden in het Koninkrijk van God. Je hebt dan geen deel aan het rijk waarin de tijd stil staat, zoals beschreven in de openbaring van Johannes in het visioen van het nieuwe Jeruzalem. Zon en maan zijn daar niet meer. Een tempel is ook niet meer nodig in deze stad, Openbaring 21:22-25. Dan is de sabbatsbelofte van God vervuld. God zelf zal bij de mensen wonen en we zullen Hem ontmoeten zoals Hij is. De sabbat is daarvan een voorproefje en een teken. Iedereen is uitgenodigd dit te vieren, op te houden met werken om tijd te nemen elkaar en de Heer van de Sabbat te ontmoeten.