Poerim voor christenen?

De oorsprong van Poerim kun je lezen in het Bijbelboek Ester. In dit bekende verhaal wordt een Joods meisje koningin in het machtige Perzische rijk. De machtswellustige eerste minister van dat rijk, Haman, wil dat iedereen voor hem buigt. Omdat Mordechai, de oom van Ester niet voor hem wil buigen, overtuigt Haman de koning ervan dat alle Joden gedood moeten worden. Haman werpt het lot om de dag te bepalen waarop in het hele rijk de Joden mogen worden gedood en hun bezit mag worden geroofd. De totale uitroeiing van Gods volk dreigt plaats te vinden.

Ester heeft vanaf het begin geheim gehouden dat ze van Joodse afkomst is. Nu is ze de enige die in het paleis de koning op andere gedachte kan brengen. Maar daarvoor moet ze een ongevraagd bezoek aan de koning brengen. Volgens het protocol van het hof mag ze niet ongevraagd naar de koning toe. De straf op overtreding van dit protocol was de doodstraf! Bovendien moet ze kleur bekennen: “ook ik ben Joods”.

Een voorbeeld van overgave

Mordechai zei tegen Ester: “Als jij nu je mond niet opendoet, nu het moment daar is, komt er van een andere kant wel uitkomst en redding voor de Joden. Maar jij en je vaders familie komen dan om. Wie weet ben je juist koningin geworden met het oog op een tijd als deze.” Een uitspraak die stof tot nadenken oplevert in een tijd waarin opkomen voor Israël als “niet tof” wordt bestempeld.

Ester neemt Mordechai’s woorden ter harte en besluit haar leven te wagen met een onaangekondigd bezoek aan de koning. De koning luistert naar haar en zo wordt Hamans plan verijdeld en wordt Israël gered. Doordat Ester haar leven in Gods hand legt, wordt het volk behouden.

Poerim: De redding vieren

Poerim is net als Chanoeka geen feest van de Heer. Het is een gedenkdag die ingesteld is door Mordechai. Aangezien trouw en respect voor de inzettingen van de vaderen belangrijk is, wordt deze dag toch tot op heden in Israël onderhouden en gevierd.

In Israël zelf lijkt de viering op ons carnaval. Kinderen, maar ook volwassenen, verkleden zich en er zijn optochten in de straten. Opmerkelijk is de gewoonte in sommige orthodoxe kringen om zoveel te drinken dat je de naam van Haman niet meer kan herinneren. In de synagoge wordt het boek Ester gelezen. Daarbij mogen de kinderen telkens als de naam Haman valt zo veel mogelijk kabaal maken met ratels en gegil en gefluit. En natuurlijk wordt is er een feestelijke maaltijd en wordt er een lekkernij gegeten die speciaal voor dit feest wordt gebakken, hamansoren. (zie afbeelding)

Is het je wel eens opgevallen…?

In het boek Ester wordt de naam van God niet genoemd. God blijft achter de schermen. Maar de afstamming van Haman en Mordechai wordt uitgebreid benoemd. En dat is niet voor niets.

Haman is een nazaat van Agag, koning van Amalek. Het waren de Amelekieten die Israël meteen na de uittocht uit Egypte in de woestijn aanvielen. God zwoer hierom een blijvende strijd tegen Amalek. Koning Saul kreeg van God later de opdracht om Amalek uit te roeien. Maar Saul is ongehoorzaam. Hij spaart de leden van de koninklijke familie, waaronder de koning Agag. En zo blijft deze vijand van Gods volk in de wereld. De oude vijand duikt in de persoon van Haman jaren later, tijdens de ballingschap op in de hoogste kringen van het Perzische hof. Opmerkelijk genoeg stuit hij daar op Mordechai, een nakomeling van Kis, de Benjamiet. Kis is de vader van Saul. Het nageslacht van Kis krijgt een herkansing om het kwaad te weerstaan. God is de God van de geslachten en van tweede kansen. En het handelen van mensen brengt Gods redding in de wereld. Een principe dat ook vandaag nog geldig is, ook in ons leven.

Poerim: wat kunnen we er als christenen mee?

Zoals we zagen zijn namen belangrijk. Hier zit een lastig punt. Haman stamt via Amalek af van Edom. In de rabbijnse literatuur is Edom de naam geworden voor de kerk die de Joden vervolgt; die hen verplicht zich te bekeren; hen in getto’s laat wonen; de bron van verbanning en uitsluiting en zelfs van aanranding en moord. Edom is voor hen de kerk die grotendeels de andere kant opkeek tijdens de Holocaust.

Dit jaar is er ook in Nederland opnieuw een openlijke dreiging van geweld tegen Joden. Zou het niet mooi zijn als de kerken daarom dit jaar met Poerim van zich laten horen en solidariteit uitspreken naar de Joodse gemeenschap in hun eigen woonplaats?

Uiteraard is er niets op tegen om ook als christenen dit feest te vieren. Dankzij de moed van Ester en Mordechai bleef Israël immers bestaan zodat de Messias kon komen. Maar het is nog mooier om dit jaar uit solidariteit Poerim te vieren met een Joodse gemeenschap in de buurt.