Auteursarchief: Richard Vos

grote verzoendag jom kippoer

Grote Verzoendag of Jom Kippoer voor Christenen

 

Twee dingen die een christen zou kunnen doen op Grote Verzoendag.

Het ritueel van de Grote verzoendag kreeg bij het sterven van Jezus een totaal ander gezicht. Het voorhangsel dat de ark van het verbond aan het gezichtsveld van de priesters onttrok, scheurde doormidden toen Jezus stierf. Daar waar de hogeGrote verzoendag: het gescheurde voorhangselpriester maar een keer per jaar achter het voorhangsel mocht komen, scheurde God het doek van boven naar beneden open. We weten niet wat de priesters hebben gedacht over het scheuren van het voorhangsel. Er was immers op dat moment ook een aardbeving en het was onverwacht donker geweest . De relatie die de evangelisten leggen tussen het sterven van Jezus en het scheuren van het voorhangsel is waarschijnlijk door de priesters niet gelegd. Vermoedelijk is het doek daarna weer netjes dichtgenaaid.
Maar de verzoening die Jezus bracht is voor wie het wil geloven een feit. We hebben, zegt Paulus, nu vrije toegang tot God de Vader. De schuld is betaald. We hoeven ons niet meer te schamen voor wie we zijn. Onze zonden zijn bedekt en verzoend.

Grote Verzoendag: Een eeuwige inzetting

Niks meer doen dus aan Grote Verzoendag? Ja en nee. Jezus zegt immers dat geen van de geboden van God ontbonden is voor zijn volgelingen. Van de hoogtijdagen van de Heer wordt gezegd dat ze een eeuwige inzetting zijn. Maar de uitvoering van deze wetten zijn zonder tempel of tabernakel op zijn minst problematisch te noemen. In de Joodse traditie is het zoenoffer daarom vervangen door bekering, gebed en goede werken. In sommige kringen wordt in plaats van de zondebok die moest worden geslacht in de tempel, een kip boven het hoofd gezwaaid. Nu is deze feestwet uitdrukkelijk gegeven aan IsraĆ«l als een eeuwige verordening. Leviticus 23:1 begint immers met; ā€œZeg tegen de IsraĆ«lieten….ā€ Daarom wordt binnen de Messiaanse gemeenschap nagedacht over of en hoe de onderhouding van deze dag eruit moet zien. Hebben gelovigen uit de volken daar dan verder niets mee te maken? Voor onze verzoening hoeven we inderdaad hier niet aan te werken. Maar aangezien alles in de Schrift tot ons voorbeeld en opbouw is, moeten we goed nadenken over wat we hieruit kunnen leren en welk voorbeeld ons tot navolging wordt gegeven.
Het is en blijft een mo’adim, een door God vastgestelde tijd van ontmoeting, een inzetting voor eeuwig. Dat betekent dat er een extra dimensie zit aan deze dagen. Het zijn de dagen waarvan we hebben gezien dat God door Jezus zijn reddingsplan vervult. Bij de voorjaarsfeesten heeft deze vervulling tot in de details plaatsgevonden. Dat schept verwachting voor de mo’adim van het najaar.

Grote Verzoendag: APK voor de wederkomst

De grote verzoendag heeft meerdere profetische aspecten. Ik wil er twee noemen. Ten eerste gaat het bij de grote verzoendag om de reiniging van de tabernakel en de verzoening van de priesterlijke familie. Wat kunnen we daarvan leren? In het Nieuwe Testament zien we dat Jezus de gelovigen vergelijkt met de tempel waaruit stromen van levend water zullen vloeien. Paulus noemt zowel de gemeente als geheel, als het gelovig individu ā€˜een tempel’.
Petrus vergelijkt de gemeente met zowel priesters als met de tempel. De Heer doet dat zelf ook in zijn openbaring aan Johannes. De gemeente is zijn priesterlijk huis. En zoals de tabernakel en de priesters door Mozes waren geheiligd en gezegend voor hun taak, zo is de gemeente door het bloed van Jezus geheiligd en gezegend voor zijn taak. Maar daar blijft het niet bij. Zoals de tabernakel en de priesters een doorgaande heiliging nodig hadden, zo ook wij. Aan deze kant van de eeuwigheid is falen en zonde ons niet vreemd. Er komt een einde aan dat proces als Jezus terug komt. Paulus zegt in 1 Thess 5:19 ā€˜God heilige u geheel en al opdat u onberispelijk en smetteloos zult staan voor Hem op de dag dat Jezus terugkomt.’ De grote verzoendag ziet uit naar dat moment dat de verzoening en heiliging in Jezus volmaakt zal zijn. Een jaarlijks moment van ā€œde schade opnemenā€ en je in Gods aanwezigheid af te vragen of er nog zaken zijn die Hij graag veranderd wil zien in je leven kan met het oog hierop geen kwaad. Grote verzoendag kun je inrichten als een jaarlijkse APK met het oog op dat moment.

Grote verzoendag: Heel Israƫl zal behouden worden

Er is een oude Joodse traditie die vermeldt dat tijdens de grote verzoendag de Hogepriester een koord van rode wol in de tempel ophing. Als God Israƫl verzoening schonk werd dit koord wit. Als het rood bleef waren de zonden op grote verzoendag niet vergeven. Alles hing daarbij af van de vraag of de priester het offer op de juiste wijze had gebracht. Volgens dezelfde overlevering is het koord vanaf het jaar 30 AD tot de verwoesting van de tempel in 70 AD niet meer wit geworden. Het is opmerkelijk dat dit samenvalt met de dood en opstanding van Jezus. Hij is nu de weg van verzoening, Hij is nu de hogepriester, ook voor Israƫl.
Beginnend bij Mozes zien de profeten uit naar een tijd dat God zelf Israƫl zal bekeren en een nieuw hart zal geven. Petrus en Paulus zien daarom uit naar de totale vervulling van het Nieuwe Verbond als dit gaat gebeuren in Israƫl. Zij waren vol verlangen te zien dat heel Israƫl Jezus zou aannemen als Heer. Dat is immers volgens hen de voorwaarde voor de terugkeer van de Messias. Dat zou de perfecte vervulling van de grote verzoendag zijn. Mozes schreef immers dat op deze dag alle zonden van heel het volk worden weggenomen.
Hoewel Jezus op de eerste plaats voor Israƫl is gekomen, en Hij de Christus -dat is Messias, Koning van Israƫl- is , heeft zijn volk Hem, op een kleine groep na, nog steeds niet erkent. Het geheel van Israƫl wacht daarom nog op de verzoening met God.
Tot onze schande moeten we als christenen erkennen dat wij in de loop van de eeuwen niet echt ertoe hebben bijgedragen om Israƫl tot erkenning hiervan te brengen. En door de eeuwen heen zijn christenen vaak meer bezig geweest met de organisatie en theologie van de kerk, dan met het vervullen van die andere voorwaarde voor de wederkomst; Heel de wereld moet in elke taal het evangelie van Gods koninkrijk gehoord hebben.
Een tijd van gebed voor de bekering van Israƫl en de volken is daarom een goede tijdsbesteding op de dag die God een dag van ontmoeting noemt.
Gezegend jom kippoer toegewenst.

Een Joodse visie op Jom kippoer vindt u bij het NIK


Grote Verzoendag: Biddende Joodse man

Grote Verzoendag

Categorie : Grote Verzoendag

Dit artikel is ook gepubliceerd op www.cip.nl
Ā 

Vier dingen die je als christen moet weten over grote verzoendag

Grote Verzoendag: Biddende Joodse man

Vanaf vrijdagavond 3 oktober tot zaterdagavond 4 oktober is het voor Israƫl grote verzoendag. Er wordt niet gegeten, niet gedronken, niet gewerkt. De grote wegen in Jeruzalem zijn dan zo stil dat je er over kan lopen. Ben je christen? Dan moet je vier dingen weten over deze dag.

1. Schuld belijden bij de zondebok

Vanuit de christelijke traditie leggen we grote nadruk op het bloed dat nodig is voor verzoening. De schuld in Gods ogen is bedekt door het bloed van het zondoffer. Maar dat is niet alles. De verzoening voor heel Israƫl tijdens grote verzoendag vindt pas plaats als ook de ongerechtigheid openlijk en publiekelijk is beleden over de kop van de zondebok en deze bok naar de woestijn en Azazel is gestuurd. Het collectief schuld belijden gebeurt nog steeds in de synagoge. Misschien een heilzaam voorbeeld voor de kerk?

2. Een dag om je als christen te schamen

Als we het over collectieve ongerechtigheid hebben, dan kan het volgende niet ongezegd blijven. Het Kol Nidrei is volgens velen het meest indrukwekkende lied uit de Joodse liturgie. Het lied wordt aan het begin van de grote verzoendag gezongen in de synagoge en kan zowel seculiere als orthodoxe Joden tot tranen toe bewegen. In het lied wordt God vergeving gevraagd voor alle valse beloften en toezeggingen die men heeft gedaan. Nu denkt u misschien: ā€œieder mens zegt wel eens iets toe dat hij niet nakomtā€, maar daar gaat het in dit lied niet om. Het lied vraagt om vergeving. Als christen raakt je dat als het goed is omdat Joden soms letterlijk met het mes op de keel moeten zweren van christenen dat ze geen sabbat zouden houden of in Jezus gingen geloven. Voor christenen waren de Joden eeuwenlang de zondebok die overal de schuld van kregen.

3.Grote Verzoendag gaat om de reiniging van Gods huis

De directe aanleiding voor de grote verzoendag was de noodzaak van reiniging van de tabernakel. De zonden van IsraĆ«l en de priesters bevuilden de tabernakel en daarom moest de tabernakel jaarlijks gereinigd worden. Zonde levert blijkbaar een soort geestelijk vuil op dat in Leviticus ongerechtigheid en onreinheid wordt genoemd. In sommige hoeken van de kerk is het populair om te bidden voor ā€œreinigingā€ van de nieuwe woning na een verhuizing. Nee, dat is niet dat je dan niet hoeft te stofzuigen. Het gaat er om de ongerechtigheid van de vorige bewoners die aan het huis is blijven kleven weg te nemen. Grote verzoendag geeft een stevige basis aan die gedachte. Wellicht is het ‘vrijbidden’ van een huis dus niet alleen weggelegd voor pinksterchristenen.

4. Grote verzoendag is nog niet vervuld door Jezus

Zo’n uitspraak roept misschien wat verbazing op, want Jezus is immers gestorven om ons door zijn bloed te verzoenen met God. Maar de grote verzoendag heeft een zeer belangrijk profetisch doel. Er wordt die dag verzoening gedaan over alle zonden van IsraĆ«l. Omdat verzoening zoals gezegd niet los verkrijgbaar is van berouw en bekering, is de volledige vervulling van de grote verzoendag pas compleet wanneer geheel IsraĆ«l zich bekeert en zich wendt tot God. De profeet Zacharia spreekt daarover als hij zegt dat God ā€œde Geest van berouw en gebeden over IsraĆ«l zal uitstortenā€ en dat ā€œze zullen rouwen om wie zij doorstoken hebbenā€. Zowel Petrus als Paulus zijn het erover eens dat als IsraĆ«l zich bekeerd, Jezus terug zal komen. Dat zal pas echt, maar dan ook echt een grote verzoendag zijn. Zie Handelingen 3:19 en Romeinen 11. Een goede reden om een IsraĆ«l gebedsdag te bezoeken. Zoals deze.
Meer lezen over grote verzoendag!

Overvloed aan fruit: symbool van viering loofhuttenfeest

Loofhuttenfeest: Zeven dingen die christenen vaak niet weten

Overvloed aan fruit: symbool van viering loofhuttenfeest

“Dit artikel werd eerder gepubliceerd op www.cip.nl

 

Je hoort het steeds meer. Kerken die Loofhuttenfeest vieren. Het roept de nodige vragen en weerstanden op. Ik ben toch niet Joods en we zijn toch vrij van de wet? Onbekend maakt onbemind. Er zijn zeven dingen die christenen vaak niet weten over het Loofhuttenfeest.

1. God is een feestende God

God viert het feest zelf. Dat is voor mijn calvinistische inborst altijd even slikken.Ā  Een feestvierende God past niet zo goed in mijn Godsbeeld. Maar het staat toch echt verschillende keren in de Bijbel. Bijvoorbeeld inĀ  Lev 23:1,2: ‘Dit zijn de Feesttijden van de Heer die jullie op aarde moeten uitroepen.’

2. Loofhuttenfeest in de toekomst verplicht

Als Jezus terugkomt is de viering van het Loofhuttenfeest ‘verplicht’. Dat wil zeggen, het is verplicht voor de volken die zich in de tegenwoordige tijd tegen IsraĆ«l keren. Er staat zelfs een straf beschreven voor de volken die dan niet naar Jeruzalem komen om het feest te vieren. Met de huidige politieke stand van zaken is de kans groot dat Nederlanders, als Jezus terug gekomen is, verplicht naar Jeruzalem vliegen om het Loofhuttenfeest te vieren. Dat staat in Zacharia 14:16: ‘Het zal geschieden dat al de overgeblevenen van alle heidenvolken die tegen Jeruzalem zijn opgerukt, van jaar tot jaar zullen opgaan om zich neer te buigen voor de Koning, de HEERE van de legermachten, en om het Loofhuttenfeest te vieren.’

3. Bijbelmarathon uitgevonden door God

De eerste Bijbelmarathon vond plaats tijdens het Loofhuttenfeest. Om de zeven jaar moest Israƫl tijdens het Loofhuttenfeest de hele toenmalige Bijbel, de Thora, aan zich laten voorlezen. God is dus de uitvinder van de Bijbelmarathon.

4. Voedselbank uitgevonden door God

De eerste voedselbank werd gehouden tijdens het Loofhuttenfeest. De tienden van de jaaropbrengst werden tijdens het Loofhuttenfeest naar de tempel gebracht om daarmee een groot feestmaal aan te richten in de aanwezigheid van God. Maar om de drie jaar moesten de Israƫlieten de tienden van hun jaaropbrengst naar de stadspoort brengen en de tienden werden dan verdeeld onder de armen en levieten.

5. Acht dagen feest

Het Loofhuttenfeest duurt zeven dagen, maar heeft een achtste dag, Leviticus 23:39. Volgens de rabbijnen zegt God na zeven dagen: ‘Ik wil je niet missen, blijf nog een dag.’ Volgens velen duidt de achtste dag op de eeuwigheid die God wil doorbrengen met zijn volk.

6. Geen oorlog meer

Tijdens het Loofhuttenfeest werden er in de tempel elke dag stieren geofferd. Numeri 29:12-32 Het aantal loop af van 13 tot 7 stieren per dag en op de achtste dag ƩƩn laatste. Dat zijn bij elkaar zeventig stieren. Zeventig is het symbolische getal van alle volken van de aarde. Volgens velen betekent dit dat er een tijd komt dat God en alle volken van de wereld verzoend zijn. Dan is er werkelijk vrede. Dus geen oorlog meer op het nieuws.. wat een verademing zal dat zijn.

7. Loofhuttenfeest: Zeven dagen moet je vrolijk zijn

Tijdens het Loofhuttenfeest moet je met palmtakken zwaaien en een tent of hut bouwen met een dak van loofhout. Zo’n hutje geeft lekker schaduw, maar houdt niet al het licht buiten. Je moet verplicht zeven dagen vrolijk zijn. Heb je dat wel eens geprobeerd?. Volgens Joodse tradities van voor de tijd van Jezus, wordt Jesaja 12:3 geciteerd: We zullen met vreugde water scheppen uit de bronnen van het heil.Ā  Al deze gewoonten worden genoemd in Openbaring 7:15 vv. Een menigte uit alle (!) volken komt uit de grote verdrukking. Ze zwaaien met palmtakken. God zelf zal zijn tent (!) over hen uitspreiden enĀ  zo hen schaduw geven. Jezus zelf geeft hen levend water.

 


rosj hasjana een zoet nieuwjaar: appel met honing en sjofar

Rosj Hasjana

Rosj Hasjana: Joods Nieuwjaar op de dag van de bazuin.

Heeft u drosj hasjana een zoet nieuwjaar: appel met honing en sjofare taart al klaar staan? De sjofar al klaar liggen? Want zodra de zon ondergaat begint vanavond Rosj hasjana Ʃn de dag van het bazuingeschal. Twee feesten op een dag nog wel. Reden voor een extra grote taartpunt Als u liever gezond eet, dan kunt u zich aansluiten bij de eeuwenoude Joodse traditie om appel met honing te eten. Ik wens u een goed en zoet 5775 toe.

Rosj hajana is letterlijk vertaald; ā€œhet hoofd van het jaarā€. Nieuwjaar dus. IsraĆ«l moest van God haar nieuwjaarsfeestje eigenlijk in het voorjaar vieren, in de lente maand. Maar tijdens de ballingschap kwamen ze in landen terecht waar het nieuwe jaar in de herfst begon. Om precies te zijn; op de eerste dag van de zevende maand volgens de Bijbelse kalender. IsraĆ«l had dan al een feest, de dag van de bazuin. Men verzon er wat op. Met Nieuwjaar (in de zevende maand !) wordt de schepping van de wereld herdacht. De jaartelling verspringt dus halverwege de Bijbelse feestkalender. Vergelijk deze dubbele kalender maar met onze school agenda’s. Het school jaar gaat van zomer tot zomer, terwijl de jaartelling van januari tot januari gaat.

Vanavond begint de zevende maand. Over 10 dagen is het grote verzoendag en 4 dagen daarna is het Loofhuttenfeest. De grote verzoendag is voor IsraĆ«l nog steeds erg belangrijk. Mensen denken de komende 10 dagen na over hun leven. Er is een diep besef dat je geen verzoening met God kunt hebben als je je niet wilt verzoenen met je naaste. Het zijn dagen van inkeer, ook wel de tien ontzagwekkende dagen genoemd. Ik vraag me wel eens af; ā€œzou de kerk er anders uitzien als we in de kerkelijke kalender ieder jaar 10 dagen van verzoening zouden hebben?ā€ Waarschijnlijk wel.

Er zit nog een ander aspect aan de dag van de bazuin, die in het Joodse denken minder uitdrukkelijk wordt geleerd. Als de sjofar in de hemel klinkt, komt God naar de aarde. Jezus sprak hier wel over. Hij zei dat Hij terugkomt naar de aarde met Sjofar geschal. Wanneer Hij komt, is dat om te oordelen. Volgens Paulus zullen wij dan voor de Rechterstoel van Jezus verschijnen.

De Rechterstoel van Jezus

Dus als je de sjofar hoort, mag je jezelf afvragen: ā€œBen ik er klaar voor Hem te ontmoeten en ben ik klaar om te verschijnen voor de Rechterstoel van Jezus.ā€œ Want daar zullen we onze beloning ontvangen of gered worden, als door vuur heen. Daar zal openbaar gemaakt worden wat we diep in ons hart allemaal hebben gedacht. Paulus, maar ook Jakobus, roept ons op om, juist vanwege deze dag, niet zelf een oordeel te hebben over een andere gelovige. We moeten elkaar niet (ver) oordelen, maar wachten tot de diepste overleggingen van het hart openbaar worden. We weten vaak niet waarom mensen de dingen doen die ze doen. We kennen vaak zelfs ons eigen hart niet eens.

Een voorbeeld. Ik sprak afgelopen week in mijn thuisgemeente over het thema dat het beter is niet te oordelen. Immers Jezus zei dat. als je oordeelt, je op dezelfde manier geoordeeld zult worden. Mensen voelen vaak intuĆÆtief de afwijzing van jouw oordeel aan en reageren dan met een verdedigende houding. Een aantal mensen zat mij aan te kijken met zo’n blik van, ā€œja foei, je mag een ander niet oordelen, preach itā€. Ze waren zichzelf op dit gebied van geen kwaad bewust. Ik herken dat wel. We spelen soms verstoppertje met onszelf. Toen ik aan het eind van de dienst vroeg of iedereen drie mensen uit de gemeente in gedachte wilde nemen waar we moeite mee hebben en die in gebed te zegenen, viel bij verschillende mensen opeens het kwartje. Oei, nou die wil ik niet zegenen hoor…. Opeens zagen we het oordeel in ons eigen hart. Ter voorbereiding op de dag van de bazuin was dat een goede oefening. Wat verborgen is komt aan het licht. Niet alleen onze geheime zonden, ook onze stiekeme wrevel en oordeel. Doe je mee met het opruimen van je eigen hart? En weet je al met wie je het goed moet maken? Doen hoor! Je hebt 10 dagen de tijd.

Meer lezen over de dag van de bazuin? Lees dan dit artikel


Nieuwe maan sikkel, zoals te zien op de dag van de bazuin

Nieuwe maan en de dag van de bazuin

De nieuwe maan heeft een geheim

Nieuwe maan sikkel, zoals te zien op de dag van de bazuinā€œDe nacht en het donker is voor het ongedierte!ā€ riep mijn oma vroeger. Daarmee gaf ze aan dat je voor het donker thuis moest zijn zodat je niet op het slechte pad zou komen. Ook in de Schrift komt de nacht er niet altijd positief vanaf. Dat begint al in Genesis 1. Genesis 1 is een verhaal met veel diepe lagen. Mag ik u meenemen naar de geheime schatkamer van God in Genesis 1? Want als je nauwkeurig leest, staat er veel meer dan je op het eerste gezicht ziet. En je zult ontdekken dat de maan een geheim heeft.

Licht is niet zomaar gescheiden van duisternis

Genesis 1:1-4 is een diepzinnig stukje tekst. Nadat God het licht geschapen heeft, noemt Hij het licht goed . De duisternis lag al op het water en dat is op een of andere manier niet het directe gevolg van Gods Scheppend handelen. De duisternis wordt niet betitelt als goed. Het eerste wat God doet na het scheppen van het licht is dat Hij de duisternis scheidt van het licht. Dat is opmerkelijk taalgebruik, want je zou verwachten dat er zoiets zou staan als; ā€œ en toen was het niet meer donkerā€, of ā€œen de duisternis was wegā€. Maar dat staat er dus niet. De duisternis laat zich niet zomaar verdrijven door het licht. Er is een aparte actie nodig van God om licht en duister uit elkaar te halen. Het licht wordt hierna dag genoemd. Dag staat dus voor licht dat goed is. De duisternis wordt nacht genoemd. Het is opvallend dat deze scheppingsdag er niet mee eindigt dat God zag dat het goed was. Er is gewoon niets goed aan de duisternis die in de nacht is. En ook al zijn het licht en het duister gescheiden, blijkbaar is het daarmee nog niet klaar.

De schepping van de lichten aan de hemel

Op de vierde scheppingsdag zien we daarom dat God opnieuw terugkeert naar de dag en de nacht. Het was eigenlijk niet af. Nu maakt God lichten, letterlijk lampen. Het grootste licht en het kleinste licht. Het staat beschreven in Genesis 1:14-19. Opvallend genoeg komen de woorden zon en maan in dit tekstgedeelte helemaal niet voor. God gebruikt erg veel woorden om de schepping van de lichten te beschrijven. Meer woorden zelfs dan voor enig ander ding in de schepping. Er is duidelijk meer aan de hand dan het creƫren van de zon en de maan en het regelen van een kalender voor de aarde.
Mozes gebruikt het woord ma’oor om deze ā€œlichtenā€ aan te duiden. In de rest van de Thora gebruikt Mozes dat woord alleen voor de lampen van de tabernakel, die op de menora branden. Wat maakt nu, mag je je afvragen, dat Mozes juist dat woord gebruikt? Het raadsel wordt opgelost in psalm 90:8, waar staat: ā€œU hebt onze zonden vóór u geleid, onze geheimen onthuld in het licht (letterlijk ma’oor) van uw gelaat.ā€ Het licht van de menora in de tabernakel en het licht van zon en maan staan dus voor iets dat veel dieper is. Het gaat eigenlijk om het licht van Gods aangezicht.

Het grootste licht is de Messias

De zon is de messias. Do zon van gerechtigheid komt met genezing onder zijn vleugelsAl voordat het Christendom in de wereld was, zagen schriftgeleerden in IsraĆ«l dat het licht van Gods gelaat een toespeling was op de Messias. De brief aan de HebreeĆ«n beschrijft Jezus geheel in die traditie dan ook als ā€œde uitstraling van Gods wezenā€. Zolang God er is, is de Zoon er als zijn uitstraling. Daarom is de Zoon even eeuwig als de Vader, maar dat terzijde. Waar baseerden de schriftgeleerden het op dat dit een toespeling was naar de Messias? De kneep zit hem in de functie van het grootste licht. Dat is niet alleen dat we overdag goed kunnen zien waar we lopen. Er staat dat het grootste licht moet heersen over de dag, en het kleinste licht moet heersen over de nacht. Het woord heersen dat hier wordt gebruikt, wordt in de hele Tenach altijd gebruikt voor de actieve machtsuitoefening van een koning. De Messias zal heersen in het rijk van het Licht, het koninkrijk van God. Ten tweede moeten de lampen scheiding (blijven) maken tussen licht en duister. Het duister mag zich niet vermengen met het licht. De Messias zal daarop toe zien.

De maan heeft geen licht van zichzelf. Ze weerspiegelt het licht van de zon. Toch moet ook zij heersen. Het kleinste licht, zal heersen over de duisternis. De machten van de duisternis kunnen zelfs in het diepst van de nacht niet meer onbekommerd hun gang gaan. In dat kleinste licht zagen de Rabbi’s IsraĆ«l. Ik neig ertoe te zeggen dat het kleinste licht staat voor allen die het licht van de Messias in deze wereld dragen en doorgeven. En hoe meer zij het licht van Jezus weerspiegelen, hoe minder het kwaad zijn gang kan gaan in deze wereld.

De dag van de bazuin.

De maan heeft schijngestalten. Zij wordt groter en kleiner en twee dagen in haar cyclus is zij zelfs niet zichtbaar op aarde. Onze wereld zit dan tussen de zon en de maan in. (herkenbaar toch?) God beval de priesters om bij de verschijning van de nieuwe maan op de zilveren strijdtrompetten van de tabernakel te bazen. God beloofde dat Hij Israƫl zou helpen in de oorlog als ze op deze trompetten zouden blazen. Zie Numeri 10:1,2,9,10. Alsof Israel zich aan het begin van de maand weer moet beseffen wat haar roeping is. Een doorgaande strijd te voeren met de machten van de duisternis, die zonder de bijstand van de hemel niet te winnen is. Maar op de zevende nieuwe maan is er een dag van uitbundig bazuin blazen en gejuich. Er komt een dag dat God komt en Hij het duister zal verdrijven. Daarom heeft het nieuwe Jeruzalem de zon en maan niet nodig, omdat God zelf haar licht is. Dat is het moment waarop de Zo(o)n, de Messias, Jezus het koningschap weer terug legt bij zijn Vader.

De dag van de bazuin is dus een dag van vieren dat hoe de duisternis deze wereld ook in zijn greep lijkt te hebben, het tijd is om te juichen voor God die uiteindelijk de eindoverwinning heeft behaald.

Meer lezen over de dag van de bazuin?


Op de dag van de bazuin wordt de ramshoorn of sjofar geblazen

Dag van de bazuin (sjofar)

De dag van sjofargeschal.Ā  Joodse namen – jom hasjofar, rosj hasjana

Op de dag van de bazuin wordt de ramshoorn of sjofar  geblazen
Kleine sjofar

De dag van de bazuin is een bijzonder feest. De hele dag door is het verplicht te juichen en op de sjofar te blazen. Het is niet verbonden aan de geschiedenis van IsraĆ«l, maar het kijkt vooruit naar de toekomst. Het is jammer dat veel christenen het feest niet kennen, want het vieren van dit feest, helpt jaarlijks je hoop op de terugkomst van Jezus levend te houden. Laten we eens kijken wat er achter deze ā€œdag van de bazuinā€ zit.

Weet u wanneer in de Bijbel voor het eerst op een sjofar (ramshoorn) wordt geblazen? Dat is wanneer God neerdaalt op de berg Sinaï en Hij zijn volk Israël ontmoet in de woestijn. Met een groot geschal van sjofars, die steeds maar luider en luider klinken, daalde God neer. Het waren de engelen, of misschien God zelf wel, die voor het eerst de Sjofar aan de lippen zetten. Een oorverdovend geschal die de komst van de Heer aankondigden. De berg beefde ervan en het was voor Israël een indrukwekkende ervaring. U kunt het allemaal lezen in Exodus 19:16-20

De sjofar klinkt, God komt!

De engel heeft een trompet, geen sjofar
Deze engel heeft een trompet geen sjofar

Volgens een eerbiedwaardige Joodse traditie is het altijd goed opletten wanneer in de Thora een woord voor het eerst wordt gebruikt., Want daar laat God zien, wat het geheim achter een woord is. We kunnen in ieder geval concluderen uit Exodus 19 dat de komst van God naar de aarde, aangekondigd wordt door het blazen van de sjofar. In de Nederlandse vertalingen zijn we het zicht op de sjofar een beetje kwijtgeraakt omdat het vaak wordt vertaald met het woord bazuin. En bij bazuin denken we dan aan een trompetachtig ding van metaal en dan raak je het onderscheid tussen trompetten, bazuinen en hoornen kwijt. Jammer wel, want juist de sjofar speelt in de Schrift een belangrijke rol als aankondiger dat God in actie komt. Als u de moeite zou nemen om alle teksten over blazen op de sjofar, in de Schrift te bestuderen, dan is er ƩƩn ding dat eruit springt. Wanneer in de hemel de bazuin klinkt, komt God in actie op aarde. Onder dit artikel vindt u de tekstverwijzingen die daarover gaan.

Komt God weer?

Je mag wel zeggen dat het opmerkelijk is dat God aan IsraĆ«l de opdracht geeft om op de eerste van de zevende maand, een hele dag op de Sjofar te blazen en te juichen. Zie Numeri 29:1, Leviticus 23:24. Vinden we bij Pesach en Loofhuttenfeest nog een historische motivering voor het feest als herdenking aan de wonderen van de uittocht, bij het gebod over de dag van de bazuin is daar verder geen ā€œondertitelingā€ bij. Het is een feestdag van de Heer, maar er wordt niet gezegd waarom dat feest gevierd moet worden. Ik stel me in zo’n geval voor dat Mozes opkeek van zijn klei tablet, met een blik naar de Eeuwige en zegt; ā€ hoezo een dag van juichen en sjofar blazen, waaromā€? Maar verder dan een bemoedigend, ā€œschrijf nu maar op, later zal het duidelijk wordenā€, kreeg hij er waarschijnlijk niet uit. Het is een feest, iedereen heeft een vrije dag, je moet het samen vieren, juichen en op sjofars blazen! Je gaat er niet voor naar de Tabernakel, maar je moet het samen doen op de plek waar je woont. Ik stel me zo voor dat de eerste keer dat dit feest in het kamp in de woestijn werd gevierd, de volwassen die bij SinaĆÆ hadden gestaan even een flashback kregen, O ja zo ging het, overal geschal van sjofars. En de kinderen kijken om zich heen en vragen aan hun vaders: ā€œKomt God vandaag weer?ā€

De sjofar zegt Jezus kom(t)!

sjofar in de hemel
Als God de sjofar blaast….

Het blazen van de sjofar wordt door Jezus en door Paulus genoemd als teken van de terugkeer van Jezus, Mattheus 24:31, 1 Thessalonicenzen 4:16. Opnieuw is het een bazuin die in de hemel door een engel wordt geblazen. Het blazen van de sjofar is daarom een teken van hoop. God laat ons niet in de steek! Het is reden voor gejuich: Hij komt! Het is niet een feestdag die achterom kijkt, maar die kijkt naar een dag die nog komen gaat. Wanneer de machten van het kwaad en duister definitief verslagen worden. Toch zeker iets waar we in kerk of gemeente aandacht aan kunnen besteden in deze sombere dagen. Niet omdat het moet, maar omdat het goed is om te doen.

Dat dit feest ook gaat over de overwinning over de machten van het kwaad, maak ik vooral op uit de bijzondere timing van deze feestdag. De feesten van de Heer zijn altijd verbonden aan de stand van de maan, Psalm 104:19. De dag van de bazuin vier je dus op de zevende keer in het jaar dat er een nieuwe maan is. De nieuwe maan staat voor de overwinning over alles wat kwaad is. Waarom dat zo is? Lees het artikel: ā€œHet geheim van de nieuwe maan.ā€

Teksten: Psalm 47:5-8, Jesaja 27:13,  Zacharia 9:14, Mattheus 24:31, 1 Corinthiërs 15:51-54, 1 Thessalonicenzen 4:16, Openbaring 10:7, Openbaring 11:15


tempel afscheiding joden heidenen

Hoe de Kerk de Bijbelse Feesten kwijt raakte

Regelmatig vragen mensen aan mij waarom ik, letterlijk in Gods naam, zo enthousiast ben over het vieren van de Bijbelse feesten. Die feesten zijn immers Joods, of nog erger, ze staan in de wet! En jij bent toch niet onder de wet… Maar weinig mensen weten waarom we de feesten zijn kwijtgeraakt. Ik denk dat het niet vanwege de theologie was, maar om veel pragmatischer redenen.

Jezus en de eerste kerk vierden gewoonĀ de Bijbelse feesten op de door God vastgestelde tijden. De kerk bestond toen ook vooral uit Joodse gelovigen. Maar al snel zien we dat gelovigen uit de volken de meerderheid van de kerk vormden. Veel christenen denken dat vanwege het onderwijs van Paulus de Christenen die feesten niet meer gingen vieren. Maar als je Paulus zorgvuldig leest, leert hij dat helemaal niet. Paulus zegt vooral dat je geen ruzie moet maken over het vieren van feesten. En hij wordt furieus als je denkt dat je door het vieren van feesten of houden van een paar wetten bij God een streepje voor hebt. Onderhouding van de wet is niet de reden van je behoud. Veel mensen lopen het gevaar zich blind te staren op de Bijbelse gegevens rondom dit thema.

De tempel: verboden toegang voor heidenen, ook tijdens de Bijbelse feesten

Er is helaas een veel dwingender reden waarom de gelovigen uit de volken de Bijbelse feesten van Israƫl niet meevierden. Zolang de tempel in Jeruzalem bestond, werden die feesten

Een bord dat bij de scheidsmuur stond  markeerde de scheiding tussen joden en Heidenen. Dit bracht ook scheidng bij de viering van de bijbelse feesten.
Oorspronkelijke waarschuwing in het Grieks aan de heidenen. Je zult zeker sterven als je doorloopt.

gevierd in Jeruzalem. Dus als je in bijvoorbeeld ItaliĆ« woonde was datĀ  een kostbare reis. Dan kun je nog denken: ā€œje moet wat over hebben voor je geloof!ā€ Maar eenmaal in Jeruzalem, was er een meer knellend probleem. De onbesneden gelovigen uit de volken mochten van de toenmalige priesters de feesten helemaal niet meevieren, want als je je als heiden in de feestmenigte op het tempelplein begaf, liep je kans om gelyncht te worden. Grote kans dat dit het enthousiasme van een bedevaart nogal temperde. Overigens was dat fanatisme helemaal niet Gods bedoeling. Jezus riep tijdensĀ  zijn zuiveringsactie van datzelfde tempelplein, dat God dit huis bedoeld had tot bedehuis voor de volken. Het probleem zat, wat dat betreft dus, bij de Joodse nationalistische opvattingen van die tijd. Op onbesneden heidenen werd neergekeken.

Daar komt bij dat het roerige tijden waren in Israƫl. Tussen 45 en 135 n. Chr. is er een serie Joodse opstanden geweest tegen het Romeins gezag waardoor het Joodse volk de tempel en later ook de toegang tot de stad verloor. Er was sprake van hevig nationalisme, waarbij de rekkelijke stromingen in het Jodendom die ook bekeerlingen onder de heidenen maakte zwaar onder druk kwamen te staan. Religieuze zuiverheid en nationalisme sloten een gewelddadig huwelijk. Dit is waarschijnlijk ook de achtergrond van de brief van de Galaten en Jakobus. Vanuit Grieks/Romeins oogpunt, was daarom niet bepaald hip om je te verbinden met een Joodse secte, zoals het christendom. En je liep in de kijker als je, net als de Joden, de Bijbelse feesten vierde. Na de verwoesting van de tempel, bleef het rumoerig en daardoor verloren de joden rond de jaren 80-90 AD zelfs tijdelijk het recht op uitoefening van haar religie in het hele Romeinse rijk. Het onderhouden van de sabbat werd zwaar afgestraft.

Wederzijdse verwerping en afwijzing

Stel je voor dat je in die tijd Christen was. Je had genoeg aan je eigen problemen met de overheid en het laatste wat je wilde was geassocieerd worden met het Jodendom. We zien mede daardoor in de tweede eeuw kerkleiders al snel afstand nemen van haar Joodse wortels. Dat afstand nemen was overigens wederzijds. In het jaar 90 AD kwam een groep Joodse geleerden bij elkaar, met maar één vraag. Hoe geven we het de onderhouding van Gods wet vorm zonder tempel, zonder eigen land en zonder eigen regering. Het Rabbijns Jodendom werd geboren.  Ze regelden meteen een aanpassing in de liturgie van de synagoge. Het standaard gebed werd uitgebreid met een regel die iedereen vervloekte die het niet met hen eens was. Specifiek  vervloekten ze de joden die  de Nazareeër (Jezus) volgden. Het is niet zo dat de scheiding tussen kerk en Israël een eenzijdig kerkelijke aangelegenheid was. De Bijbelse feesten worden nu Joodse feesten, die wel nog steeds op de door Gods vastgestelde tijden worden gevierd.

Is er een weg terug?

Bronzen beeld van Keizer Constantijn. Hij verbood bijbelse feesten
Keizer Constantijn regeerde van 306-337 AD verbood de Bijbelse feesten in de kerk

Keizer Constantijn wordt vaak aangewezen als de slechterik die de kerk totaal van het pad afbracht. Maar voor wie wat nauwkeuriger kijkt, ziet dat de eigenlijke strijd al eerder is gestreden.Ā  Het draait allemaal om de vraag of ik als gelovige uit de volken kan erkennen, dat mijn Heer Jezus, de Messias, de Koning van de IsraĆ«l is. En dat in een tijd dat een groot gedeelte van datzelfde IsraĆ«l Hem verwerpt en zichzelf in een sociaal onmogelijke positie brengt.Ā  Wat dat betreft, lijkt het wel alsof de geschiedenis zich herhaalt in onze dagen. Constantijn gaat overigens bepaald niet vrijuit in deze zaak. Hij gebood de eerste officiĆ«le kerkelijke synode om de kerkelijke feesttijden te verzetten zodat zij nooit meer met die “vervloekte Joden” de Bijbelse feesten zouden vieren. Het vieren van Gods feesttijden op Gods tijd wordt vanaf dat moment als Joods bestempeld en wordt sindsdien ook heftig bestreden in de kerk. Ook dat is op zijn minst raar. En zo is het gekomen dat nu veel christenen geen idee hebben, wat ze aanmoeten met de Bijbelse feesten die de Heer instelde.
De vraag is of we God een plezier doen als we dit zo te laten. De kerk bestaat immers uit schapen uit het huis van Israƫl, maar ook uit schapen van een andere stal, die samen ƩƩn kudde moeten vormen. De haat tussen Israƫl en de volken zal niet blijven bestaan. Kan de verzoening misschien beginnen rondom een Bijbels feest van onze gezamenlijke Vader?


Loofthuttenfeest vieren

Loofhuttenfeest: Er valt iets te vieren!

Dit artikel is eerder gepubliceerd in het blad Opwekking in 2012

Loofthuttenfeest vieren
Logo Loofhuttenfeest Lelystad

Waarom zou ik als christen een Joods feest willen vieren? Een vraag die mij regelmatig wordt gesteld. In onze gemeente in Lelystad vieren we namelijk al 16 jaar het Loofhuttenfeest. Daarom wil ik proberen deze vraag te beantwoorden.

In Leviticus 23 staan de feesten die IsraĆ«l moet vieren. Het is opmerkelijk dat aan hetĀ begin van dat hoofdstuk staat, ā€˜dit zijn de feesttijden, van de Heer waarop jullie heilige samenkomsten moeten hebben.’ Die feesttijden zijn dus niet van IsraĆ«l maarĀ van God zelf. Het Loofhuttenfeest is dus geen Joods feest en geen christelijk feest. Het is vooral een feest van God de Vader, en IsraĆ«l heeft het voorrecht en de plicht dat feest op aarde te vieren.

De feesten hebben drie aspecten
1. Israƫl herdacht Gods reddend handelen in het verleden.
2. Israƫl dankte God voor zijn voorziening in het heden door een gedeelte van hun
inkomen aan Hem af te staan.
3. IsraĆ«l kreeg een aantal geboden en verboden zonder opgaaf van reden. Het waarom bleef onduidelijk. Ik stel me zo voor dat Mozes, toen hij sommige opdrachten van God kreeg, even opkeek van zijn kleitablet en vroeg: ā€˜Waarom wilt u dit Heer?’ En dat de Vader glimlachte en zei: ā€˜Dat is nog een verrassing.’

De Bijbelse feesten vertellen wat Jezus heeft gedaan

Het Griekse woord voor feesttijd is cairos. Cairos is het moment dat God kiest. Het moment dat Hij van tevoren heeft vastgesteld. Voor Jezus was het van groot belang dat alles gebeurde op de door zijn Vader vastgestelde tijd. Daarom ontliep Hij zijn arrestatie totdat de juiste feesttijd was gekomen Deze cairos was de avond van Pesach. Jezus vervulde alle symboliek van de geboden rondom Pesach. Maar ook zijn opstanding was op een bijzonder moment. Dat was precies op het moment dat de hogepriester de allereerste garve van de oogst, in de tempel aan God toonde. Dit moest gebeuren op de dag na de sabbat na Pesach. Dan wordt opeens duidelijk dat de oogst van IsraĆ«l symbool staat voor de oogst die God op deze aarde wil binnen halen. Een ander voorbeeld van Gods bedoeling met de instelling van de feesten zien we bij het pinksterfeest (Sheva’ot). Het is de dag dat het hele volk van IsraĆ«l de eerste oogst aan God aanbiedt. De verrassing die voor Mozes nog verborgen bleef is dat dit de dag werd waarop de Heilige Geest werd uitgestort en de eerstelingen uit het volk worden gered. Als we alle geboden en wetten rondom Pesach en Pinksteren bestuderen, ontdek je al snel dat ze vol zitten met symboliek die naar Jezus en het werk van de Geest wijzen. De feesttijden tonen de voorpret van de Vader over de verlossing die zijn Zoon zou brengen.

De bijbelse feesten vertellen wat Jezus nog gaat doen

De Bijbelse najaarsfeesten, de Dag van de Bazuin en het Loofhuttenfeest, hebben hun verrassing nog niet prijsgegeven. Maar ook zij hebben alles te maken met Jezus. Maar in het Nieuwe Testament wordt telkens wanneer gesproken wordt over de terugkeer van Jezus, gebruik gemaakt van de symbooltaal van deze najaarsfeesten. De Dag van de Bazuin (Rosh Hashanah) is een dag van gejuich en bazuingeschal. Een jaarlijkse herinnering voor Israƫl dat God het kwaad in deze wereld niet voor altijd zijn gang zal laten gaan; dat Hij komt en de vijand te verslaan. Veertien dagen later is het Loofhuttenfeest. Dan werden er zeventig stieren geofferd. Een profetische aanwijzing dat God zich zal verzoenen met alle volken op de aarde. Ook wordt het binnenhalen van de oogst gevierd en worden de tienden afgedragen.

In het Nieuwe Testament wordt de terugkomst van Jezus aangekondigd met groot bazuingeschal en geroep van een engel. Jezus vergelijkt zijn terugkomst met het binnenhalen van de oogst uit de hele wereld. Het Bijbelboek Openbaring begint met een stem als een bazuin en eindigt met de volken die ingaan in het Nieuwe Jeruzalem en een herhaling van Jezus uitnodiging die Hij deed tijdens het Loofhuttenfeest: ā€˜Als je dorst hebt, kom bij Mij’ (Johannes 7:37).

Vooruit kijken

De najaarsfeesten leren ons vooruit te kijken naar het heil dat nog komen moet. Terwijl we met Pasen en Pinksteren achterom kijken naar wat Jezus heeft gedaan, mogen we vol verwachting de najaarsfeesten vieren en ons bezinnen op wat Hij nog gaat doen. Tijdens het Loofhuttenfeest vieren we de toekomst. Volgens de profeet Zacherias zal dit feest ook door de volken gevierd worden, als de Heer in Jeruzalem met glorie regeert (14:16). Dan zal dit feest zijn volle betekenis krijgen en zullen we vieren dat we niet langer door de woestijn van pijn en lijden lopen, maar het nieuwe Jeruzalem zijn binnengegaan. Er valt iets te vieren!

Het moet niet! Het mag wel

Er is een verschil tussen moeten en mogen als het om de viering van de feesten gaat. In het Nieuwe Testament lezen we dat er een heftige discussie gaande was over hoe je behouden kon worden. Sommige Joodse gelovigen vonden dat gelovigen uit de volken zich daarvoor moesten laten besnijden, de Tora moesten houden en natuurlijk ook de feesten moesten vieren. Paulus gaat daar resoluut tegenin. Het behoud is uit geloof alleen, voor zowel de Jood als de Griek. Niet wat je doet, maar wie je bent in Christus bepaalt je verhouding met God. Zodra het woord ā€˜moeten’ opduikt als het gaat over de viering van de feesten gaat het mis. Je ziet dan de werkelijkheid over het hoofd die met Jezus is gekomen. Ondanks dit, zie je nergens in het Nieuwe Testament dat de feestdagen naar andere data worden verschoven, of worden afgeschaft. Die afschaffing van feesten en de verandering van de kerkelijke feestkalender gebeurde in de 4de eeuw, mede onder invloed van haat tegen de Joden die toen niet alleen in de Romeinse samenleving, maar ook in de Kerk heerste.

Hoe vieren?

Voor christenen is er dus alle reden om, als de hemel en IsraĆ«l feestvieren, ook feest te vieren. Paulus roept de gelovigen daartoe op, bijvoorbeeld in Romeinen 15:11: ā€˜Verheugt u dan heidenen met zijn volk.’ Het is de diepe wens van Jezus dat de gelovigen uit de volken en de gelovigen uit IsraĆ«l ƩƩn volk en ƩƩn kudde vormen (Johannes 10:16). De kerk zou er daarom goed aan doen, samen met de Messiaanse gelovigen deze feesten te vieren. Blijft natuurlijk de vraag hoe je dat doet, want er is geen tempel meer in Jeruzalem. Binnen het Jodendom zijn allerlei tradities ontstaan om dat probleem op te vangen. In die tradities wordt natuurlijk niet met Jezus gerekend. Daarom kan de kerk niet zomaar alles daarvan overnemen.

Lelystad

In Evangeliegemeente Reveil vieren we nu al vele jaren het Loofhuttenfeest. Dat doen we ondermeer om onze verbondenheid met de Messiaanse gelovigen in Israƫl tot uitdrukking te brengen. We bidden dat alle Joden de Messias zullen leren kennen. En
we gebruiken het feest om het evangelie van het komende koninkrijk bekend te maken in onze stad. Daarbij volgen we het goede voorbeeld van Jezus die Sabbat, Loofhuttenfeest en Pesach gebruikte om de overvloed van het Koninkrijk te tonen.

Het thema van Loofhuttenfeest 2012 is daarom: Genoeg! Kijk voor het programma op
www.reveillelystad.nl

bijbelse feesten

Bijbelse feesten voor nu

tov-training onderwijs bijbelse feestenBijbelse Feesten

Er is in Nederland een groeiende groep christenen te vinden, die zich realiseert dat het Christendom Joodse wortels heeft. Mede onder invloed van het ontstaan van Messiasbelijdende gemeenten ging en gaat dat besef gepaard met een hernieuwde belangstelling voor ā€œde feesten van IsraĆ«lā€. Naast de vele geestelijke lessen die men bij de bestudering van de Bijbel en de Joodse traditie kan leren, ontstond er ook behoefte om de Bijbelse feesten mee te vieren met IsraĆ«l. Nu zal niemand ontkennen dat het goed is de Bijbel te bestuderen, maar bij het vieren van ā€œJoodse feestenā€ in de kerk, ligt dat toch wel even anders. Het levert een serie van vragen op.

Mag het, moet het, of moeten we het juist laten? Komen we dan niet onder de wet? En hoe vier je het dan, volgens welke Joodse traditie, of moet je juist die tradities met rust laten en zelf iets verzinnen? En last but not least, waarom zou je hier, letterlijk in Godsnaam mee bezig willen zijn. Ik merk dat veel mensen balans zoeken. Want soms lopen de gemoederen best hoog op. Maar hoe vindt je het evenwicht? Of hoe hervind je het? Allemaal vragen waarop je, als je mijn blog volgt een antwoord krijgt. Als oudste en medeoprichter van Evangeliegemeente Reveil in Lelystad, heb ik me bijna 20 jaar lang bezig mogen houden met deze vragen.

Als je al met de feesten aan de slag bent, kan deze blog je inzicht verdiepen en creatieve manieren aanreiken om het vieren fris te houden. Ik zal je stimuleren daarbij het vizier te houden op Jezus en het Koninkrijk dat komt.
Want uiteindelijk zijn de Bijbelse feesten bedoeld om de Messias Jezus te ontmoeten en beter leren kennen. Elk Bijbels feest is een vingeroefeningen voor het grote Feest dat we zullen vieren bij zijn terugkomst.

Of je je nubijbelse feesten gewoon wilt inlezen, of het met je kerk wil gaan vieren, de blog kan je helpen. En als je jezelf abonneert dan mag je ook vragen stellen die ik in de blogs zal bespreken. Als je op zoek bent naar manieren om met je kerk of gezin de feesten te vieren, abonneer je dan op de blog. Ik stuur je dan om de week een mail, waarin je leerzame, diepzinnige, en ook leuke artikelen kunt lezen, waarbij ik de feest kalender uiteraard in de gaten houdt, zodat je altijd up to date bent voor het komende feest.


Maanstand